Czy można odziedziczyć jednoosobową działalność gospodarczą?

Śmierć właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej nierzadko rodzi pytanie o to, czy jest możliwe odziedziczenie takiej firmy? Jak się okazuje, taka opcja wchodzi w rachubę, co wynika z Ustawy o zarządzie sukcesyjnym.

Ustawa o zarządzie sukcesyjnym – co trzeba wiedzieć?

Pod pojęciem zarządu sukcesyjnego należy rozumieć tymczasowy zarząd firmą po śmierci jej właściciela. W praktyce jest to przekazanie przedsiębiorstwa w spadku – jego prowadzeniem zajmuje się zarządca sukcesyjny. Co ważne, firma zachowuje zarówno numer NIP, jak i ciągłość rozliczeń podatkowych. Oprócz tego właściciele przedsiębiorstwa w spadku mają prawo do udziału w zyskach. Uczestniczą też w stratach wynikających z prowadzenia jednoosobowej działalności w spadku. W obu powyższych przypadkach odbywa się to w takim stosunku, w jakim przysługuje im udział w firmie w spadku.

Kto jest właścicielem jednoosobowej działalności w spadku?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest:

– spadkobierca ustawowy, testamentowy lub windykacyjny,

– małżonek właściciela posiadający udziały w firmie w spadku, o ile w chwili śmierci właściciela firma była w całości mieniem małżonków,

– nabywca udziału w przedsiębiorstwie.

Powołanie zarządu sukcesyjnego – jak to wygląda w praktyce?

Zarząd sukcesyjny co do zasady powinien zostać powołany jeszcze za życia właściciela firmy albo w formie pisemnej, albo poprzez zastrzeżenie, że zarządcą będzie prokurent. Oczywiście zdarza się i tak, że zarząd sukcesyjny zostaje powołany dopiero po śmierci właściciela – odbywa się to za zgodą osób mających łączy udział w firmie w spadku większy niż 85/100. Na ustanowienie zarządcy mają one 2 miesiące od dnia zgonu właściciela. Zarządcą może zostać tylko jedna osoba (nie musi być ona przedsiębiorcą) – bez względu na to, czy zmarły właściciel prowadził jedną firmę, czy kilka. Obowiązkowe jest zgłoszenie zarządcy do CEIDG – zajmuje się tym notariusz nie później niż w następnym dniu roboczym po ustanowieniu zarządcy.

Jakie prawa i obowiązki ma zarządca sukcesyjny?

Podstawowym zadaniem zarządcy sukcesyjnego jest prowadzenie firmy w spadku. Działa on tak we własnym imieniu, jak i na rzecz właścicieli odziedziczonego przedsiębiorstwa. Ma zapewniony pełny dostęp do rachunku bankowego zmarłego właściciela. Oprócz tego:

– jest płatnikiem składek ZUS,

– ma prawo zatrudniać pracowników,

– ma obowiązek składać deklaracje podatkowe.

Co zaś się tyczy wynagrodzenia zarządcy sukcesyjnego, to zastosowanie znajdują tu przepisy kodeksu cywilnego odnoszące się do umów zlecenia. Wynagrodzenie jest wypłacane zarządcy przez właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.

Przedsiębiorstwo w spadku a podatek od darowizn

Dziedziczenie jednoosobowej działalności nie jest obłożone podatkiem od spadków i darowizn, o ile nabywca:

– będzie prowadził działalność przez minimum 2 lata,

– zgłosi fakt odziedziczenia jednoosobowej działalności do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od jej nabycia.

Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn przysługuje każdemu nabywcy – stopień pokrewieństwa ze zmarłym właścicielem nie ma tu żadnego znaczenia.

Ile trwa zarząd sukcesyjny?

Maksymalny czas trwania zarządu sukcesyjnego wynosi 2 lata, niemniej w szczególnych okolicznościach istnieje możliwość przedłużenia tego okresu do 5. lat. Stosowne zezwolenie w tej sprawie wydaje sąd.